PHP چیست؟

پیش از پرداختن به موضوع آموزش PHP بهتر است کمی در مورد ماهیت آن صحبت شود. PHP یک زبان برنامه‌نویسی متن‌باز است که امروزه به‌صورت گسترده برای توسعه طراحی وب استفاده می‌شود. PHP روی سرور اجرا می‌شود و به‌صورت رایگان در اختیار عموم قرار دارد.

چرا PHP ؟

چرا آموزش پی اچ پی اهمیت دارد؟ در ادامه فهرستی از ویژگی‌های کلیدی زبان PHP آورده شده است:

• دارای api برای دسترسی و ارتباط ساده با دیتابیس‌هایی مانند mysql, sqlite و... است .
• یکی از ساده‌ترین زبان‌ها برای ایجاد وب‌سایت است.
• امکان راه‌اندازی آن بر روی پلتفرم‌های مختلف وجود دارد.
• یک زبان برنامه‌نویسی سریع، پرقدرت و امن است.
• از لحاظ شی‌ءگرایی یک زبان کامل محسوب می‌شود.
• یکی از بهترین زبان‌ها در استفاده بهینه از منابع و حافظه است.
• کاملاً رایگان و open source است.

فهرستی که در بالا ارائه کرده‌ایم تنها بخشی از ویژگی‌های کلیدی PHP است. در طول دوره آموزش PHP، این موارد و موارد دیگر به‌شکل دقیق‌تری به شما توضیح‌ داده خواهند شد.

تاریخچه زبان  PHP

یکی دیگر از موضوعاتی که دانستن آن پیش از شروع آموزش PHP می‌تواند جذاب باشد، تاریخچه این زبان است. زبان برنامه‌نویسی PHP یکی از زبان‌های سمت سرور است که کاربرد اصلی آن در پیاده‌سازی وب‌سایت‌های پویا است. در ابتدا، PHP سر‌واژه عبارت Personal Home Page (صفحه خانگی شخصی) بود که بعد‌ها در یک مخفف‌سازی مجدد، PHP  مخفف بازگشتی عبارت Hypertext Preprocessor تعریف شد تا مفهوم کامل‌تری داشته باشد.

این زبان برنامه‌نویسی در سال ۱۹۹۴ میلادی توسط راسموس لردورف (Rasmus Lerdorf) به‌صورت یک سری توابع کتابخانه‌ای با زبان C پیاده‌سازی شد. در زمان کوتاهی ورژن دوم php نیز منتشر شد. البته تا آن زمان، دقیقاً نمی‌شد PHP را یک زبان برنامه‌نویسی دانست. اما در سال ۱۹۹۷ PHP محتول شد. دو شخص با نام‌های زیو سوراسکی (Zeev Suraski) و اندی گاتمنز (Andy Gutmans) هسته اصلی PHP را بازنویسی و نسخه سوم آن را منتشر کردند.

با بازنویسی هسته PHP یک موتور پردازشی به نام Zend به وجود آمد که تحول بزرگی در مسیر و تاریخچه PHP به حساب می‌آید و در طی ۱۰ سال بعد، همین تغییر مهم، زبان برنامه‌نویسی PHP را تبدیل به مهمترین ابزار پیاده‌سازی پروژه‌های وب کرد.

در کنار پروژه‌های سفارشی که افراد مختلف با php پیاده‌سازی کرده‌اند، یک سری سیستم مدیریت محتوای متن‌باز و رایگان نیز با استفاده از php پیاده‌سازی شده‌اند که در ادامه فهرستی از آن‌ها آمده است:

• WordPress: پرکاربردترین و رایج‌ترین سیستم مدیریت محتوای جهان
• Joomla: یک سیستم مدیریت محتوای قدرتمند و پر‌طرفدار
• Drupal: یک سیستم‌ مدیریت محتوای قدرتمند و پر‌طرفدار
• OpenCart: یک سیستم فروشگاه‌ساز قدرتمند و ساده
• PrestaShop: یک سیستم فروشگاه‌ساز قدرتمند
• MediaWiki: سیستم مدیریت محتوای ویکی‌پدیا و سایت‌های مشابه
• Magento: یکی از قدرتمند‌ترین سیستم‌های فروشگاه‌ساز
• vBulletin: پر‌کاربردترین سیستم انجمن‌ساز یا فوروم

 پیاده‌سازی زبان برنامه‌نویسی PHP تأثیر‌گرفته از زبان‌های برنامه‌نویسی C، C++‎، Java و Perl بوده است. البته زبان PHP برعکس C , C++ و... که زبان‌های کامپایلری هستند، یک زبان مفسری است که برنامه‌نویسی اپلیکیشن‌های وب را بسیار ساده و آسان کرده است.

نسخه‌های PHP2 و PHP3

در سال 1997، Lerdorf زبان PHP را به نسخه دوم ارتقا داد و توانست نظر توسعه‌دهندگان زیادی را به خودش جلب کند. بازنویسی موتور پردازشی PHP در سال 1998 به پایان رسید و نسخه سوم PHP عرضه شد. البته در همین سال تصمیم گرفته شد  که به کلمه PHP مفهومی جدید داده شود و از آن به بعد PHP مخفف عبارت Hypertext Preprocessor در‌نظر گرفته شد.

منظور از Hypertext Preprocessor به زبان ساده این است که PHP اطلاعات را قبل از اینکه به صورت HTML به کاربر نمایش دهد، پردازش می‌کند. (منظور از Hypertext ابَر‌متن یا متن‌های طولانی است که احتمال دارد در آن تصویر، جدول و... به کار رفته باشد؛ در‌واقع همان فایل HTML‌ای که کاربر در قالب صفحات وب مشاهده می‌کند.)

نسخه PHP4

به‌تدریج و با گذشت زمان، به‌منظور توسعه بخش‌های دیگر PHP، به تعداد توسعه‌دهندگان اولیه این زبان افزوده شد و به‌این‌ترتیب، PHP به یک پروژه متن‌باز یا Open Source تبدیل شد. در سال 2000، Zeev Suraski به همراه همکارش Andi Gutmans تصمیم به تأسیس شرکتی به نام Zend گرفتند. در آن شرکت هسته اصلی زبان PHP دوباره زیر تیغ جراحی توسعه‌دهندگان قرار گرفت و بازنویسی شد. در این بازنویسی تغییرات زیادی بر روی PHP اعمال شد. هسته آن Zend Engine نام‌گذاری  و به‌عنوان نسخه چهارم از این زبان ارائه شد.

نسخه PHP5

در سال 2004، PHP به نسخه پنجم به‌روز‌رسانی شد. در این به‌روز‌رسانی تغییرات زیادی در این زبان ایجاد شد که مهمترین آن‌ها پشتیبانی از کد‌نویسی شیء‌گرا و ارتباط بهتر با پایگاه داده بود. نسخه پنجم PHP را می‌توان نقطه عطف این زبان در دنیای برنامه‌نویسی دانست، چرا‌که در این به‌روزرسانی قابلیت‌ها و امکانات زیادی به این زبان برنامه‌نویسی اضافه شد که کدنویسی با این زبان را بیش‌از‌پیش برای برنامه‌نویسان لذت‌بخش کرد.

نسخه PHP6

بعد از نسخه 5.6، نسخه هفتم PHP عرضه شد. تیم توسعه PHP تصمیم داشتند در نسخه ششم، قابلیت پشتیبانی از Unicode را به این زبان اضافه کنند تا PHP قادر به پشتیبانی کاراکترهای همه زبان‌های دنیا شود. اما این قابلیت به‌خوبی پیاده‌سازی نشد و به همین دلیل تصمیم بر آن شد که توسعه این نسخه از PHP متوقف شود.

نسخه PHP7

در سال 2015، با عرضه نسخه هفتم PHP، این زبان دوست‌داشتنی دوران جوانی خود را پشت سر گذاشت و به دوران بلوغ و پختگی خود وارد شد. این نسخه از PHP را می‌توان یکی از بزرگترین و بهترین به‌روز‌رسانی‌های یک زبان برنامه‌نویسی به حساب آورد. از‌جمله تغییرات مهم این نسخه می‌توان به بهبود عملکرد، کاهش استفاده از حافظه تا حدود 50% و افزایش چشمگیر سرعت (حدوداً دو‌برابر) اجرای آن اشاره کرد. PHP این افزایش سرعت و بهبود عملکرد را مدیون استفاده از نسخه سوم Zend Engine است.

کاربردهای زبان PHP

یکی از سؤالات مهم در زمینه ضرورت آموزش PHP ، کاربردهای این زبان است.

ساخت ربات تلگرام با PHP

پیام‌رسان تلگرام با معرفی ربات‌های خود، تحولی در نحوه ارتباط میان کاربران و کسب‌و‌کارهای مختلف خصوصاً کسب‌و‌کارهای مبتنی بر اینترنت ایجاد کرد. ربات‌های تلگرامی در‌حقیقت نرم‌افزارهایی هستند که برای اهداف متفاوتی ایجاد شده‌اند و کاربران با ارسال و یا انتخاب فرمان‌های از‌پیش‌تعیین‌شده، می‌توانند خدمات مختلفی از‌جمله دریافت پشتیبانی، پیگیری خرید‌های انجام شده و... را دریافت کنند.

ساخت نرم‌افزارهای دسکتاپ با PHP

از‌آنجایی‌که PHP برای حوزه طراحی وب توسعه داده شده است و بهترین زبان سمت سرور محسوب می‌شود، بسیاری از افراد تصور می‌کنند که PHP به برنامه‌نویسی وب‌سایت و وب اپلیکیشن‌ها محدود می‌شود. این تصور کاملاً اشتباه است. شما می‌توانید در حوزه توسعه نرم‌افزار‌های تحت ویندوز نیز از زبان PHP استفاده کنید.

وب‌سرویس‌نویسی با PHP

با توسعه و پیشرفت روز‌افزون نرم‌افزارها و ضرورت اجرای آن‌ها در پلتفرم‌ها و سیستم‌های مختلف، نیاز به ایجاد راه‌های ارتباطی به‌منظور ارسال و دریافت اطلاعات، بیش‌از‌پیش احساس می‌شود. فرض کنید قصد خرید از یک فروشگاه اینترنتی را دارید. اگر شما از طریق وب‌سایت فروشگاه اقدام به خرید یک کالا کنید، می‌توانید اطلاعات مربوط به خرید را در اپلیکیشن موبایل آن فروشگاه نیز مشاهده کنید و یا بالعکس. پس به‌واسطه‌ی این ارتباط، می‌توانید عملیات‌های مشابهی را در سایت فروشگاه، ربات تلگرام و یا اپلیکیشن موبایل انجام دهید.

وب‌سرویس یا API یک رابط برنامه‌نویسی است که تحت وب قابل‌دسترسی می‌باشد و یک سری داده و مکانیزم را از طریق استاندارد‌هایی مانند HTTP در اختیار شما قرار می‌دهد. از وب‌سرویس‌ها برای برقراری ارتباط و مبادله داده در بین برنامه‌های متفاوت با پلتفرم‌های مختلف استفاده می‌شود. به‌عبارت‌دیگر، از وب‌سرویس می‌توان به‌عنوان زبان مشترک در بین سیستم‌ها و پلتفرم‌های مختلف استفاده کرد.

بنابراین با تسلط بر روی زبان برنامه‌نویسی PHP، علاوه‌بر‌اینکه قادر هستید برای وب‌سایت‌ها و نرم‌افزار‌های خودتان وب‌سرویس ایجاد کنید، می‌توانید پروژه‌های مربوط در این زمینه را نیز دریافت کنید.

میزان استفاده از زبان PHP توسط برنامه‌‌نویسان

یکی از پارامتر‌هایی که خبر از افول یک زبان می‌دهد، کاهش میزان استفاده از آن در پروژه‌ها و حتی مهاجرت برنامه‌‌نویسان به زبانی دیگر است. مسلماً این اتفاق کاهش درخواست شغلی آن زبان و تعداد علاقه‌مندان به یادگیری آن را نیز به ‌دنبال خواهد داشت.

اخیراً در سایت داروین، آمار یک بررسی ارائه شده است که نشان می‌دهد میزان تقاضای مشاغل مرتبط با زبان PHP در دو سال اخیر با شیب ملایمی در حال رشد بوده است. فعالیت مستمر جامعه‌ی برنامه‌‌نویسان PHP و افزایش تعداد علاقه‌مندان به یادگیری این زبان، تضمین دیگری برای پابرجا بودن PHP در سال‌های آینده است.

میزان محبوبیت زبان PHP

محبوبیت زبان PHP پارامتر دیگری است که جایگاه آن را تثبیت می‌کند. بر اساس آمار رسمی سایت W3Techs، بیش از 83.1% از وب‌سایت‌های دنیا با زبان PHP توسعه یافته‌اند و این نشان‌‌دهنده‌ی نفوذ بالای این زبان در زیرساخت‌های وب است. حتی اگر PHP در آینده‌ای نزدیک رو‌به‌افول باشد، مدت زمان زیادی طول می‌کشد تا استفاده از آن کاهش یافته و زبان دیگری جایگزین آن شود.

از سوی دیگر، حدود 35% از وب‌سایت‌های جهان با استفاده از سیستم مدیریت محتوای وردپرس که یک CMS محبوب بر پایه‌ی زبان PHP است، توسعه داده شده‌اند. جذابیت وردپرس، داشتن جامعه‌ی برنامه‌نویسان فعال و این قابلیت که وب‌مسترها می‌توانند بدون دانش فنی از آن بهره ببرند، از‌جمله مواردی هستند که باعث توسعه و محبوبیت بیشتر زبان PHP می‌شوند.

از‌طرف دیگر، بیش از 70% از وب‌سایت‌های موجود در ایران، از‌جمله لیدرهای بازار وب (اسنپ، اسنپ فود، نت برگ، دیجی‌کالا، الوپیک و...)، PHP را به‌عنوان زبان اصلی خود انتخاب کرده‌اند. این موضوع نشان‌دهنده‌ی این است که دامنه‌ی کاربرد PHP در حوزه‌ی وب بسیار گسترده و فراگیر است.