پایتون یا PHP ؟ – مقایسه پایتون و پی اچ پی به زبان ساده

انتخاب زبان برنامه‌نویسی صحیح، یکی از اولین و مهم‌ترین گام‌هایی‌ است که باید برای پیشبرد هر پروژه‌ای برداشت و تکنولوژی منتخب، تاثیری بزرگ روی نتایج کار می‌گذارد. اگر شما هم مثل بسیاری از کسب‌وکارهای امروزی تصمیم گرفته‌اید از زبان‌های پایتون یا PHP برای پروژه‌های توسعه وب خود استفاده کنید، احتمالا در انتخاب میان این دو به چالش خورده باشید. هر دو زبان مجموعه‌ای از مزایا و معایب خاص خود را به همراه می‌آورند و بنابراین ضروری است از کلیدی‌ترین مشخصات و نکات راجع به هرکدام باخبر باشید. در ادامه این مقاله با کوئرا بلاگ همراه باشید تا به شکلی جامع اما مختصر، زبان‌های پایتون و PHP را بررسی و مقایسه کنیم.

پایتون یا PHP – نکات اولیه

پیش از اینکه بتوانیم به مقایسه پایتون و پی اچ پی بپردازیم، باید درکی جامع از ماهیت هرکدام به دست بیاوریم.

PHP چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

PHP: Hypertext Preprocessor زبانی متن‌باز برای اسکریپت‌نویسی است که عمدتا از آن در توسعه وب سمت سرور استفاده می‌کنند. این زبان که در سال ۱۹۹۴ توسط برنامه‌نویسی کانادایی-دانمارکی به نام راسموس لردورف ساخته شد، ابتدا Personal Home Page نام داشت. نخستین ورژن PHP در ماه ژوئن ۱۹۹۵ از راه رسید و از آن زمان شاهد عرضه نسخه‌های گوناگونی بوده‌ایم. آخرین نسخه، PHP 8.2.9 است که آگوست ۲۰۲۳ در دسترس قرار گرفت.

از مهم‌ترین ویژگی‌های PHP می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• متن‌باز: از آن‌جایی که PHP کاملا متن‌باز یا Open Source است، هرکسی می‌تواند به دانلود و استفاده از آن برای توسعه وب مشغول شود. از طرف دیگر، توسعه‌دهندگان سراسر جهان می‌توانند کدها را بررسی کنند، خطاها را از میان بردارند و اساسا در فرایند کدنویسی و ایرادیابی نقش داشته باشند.
• سهولت استفاده: PHP ساختاری ساده و سرراست دارد و به همین خاطر بین پایتون یا PHP معمولا این زبان است که انتخاب می‌شود. قواعد نحوی یا سینتکس این زبان، شباهت زیادی به زبان C دارد و شاهد ساختاری منطقی و منظم خواهید بود. از طرف دیگر، فرایند آموزش PHP از اکثر زبان‌ها آسان‌تر است و باعث می‌شود سریع‌تر به دنیای کدنویسی ورود کنید.
• پشتیبانی از دیتابیس‌های مختلف: PHP با پایگاه‌های داده گوناگون از جمله MySQL ،Oracle و PostgreSQL سازگار است و از ادغام دیتابیس هم پشتیبانی می‌کند.
• سازگاری با پلتفرم‌های مختلف: کدهای این زبان روی تقریبا تمام سیستم‌های عامل اجرا می‌شوند، از جمله ویندوز، مک، لینوکس و یونیکس. اسکریپت‌های PHP هم با انواع دستگاه‌ها مانند کامپیوترهای دسکتاپ، لپ‌تاپ، تبلت و موبایل‌های هوشمند سازگاری دارند.

• انعطاف‌پذیری بالا: PHP انعطاف‌پذیری بیشتری نسبت به اکثر زبان‌ها دارد و به راحتی با جاوا اسکریپت، HTML و XML ادغام می‌شود.
• پرفورمنس سریع و بهینه:‌ اسکریپت‌های PHP معمولا عملکرد یا پرفورمنس (Performance) بهتری نسبت به سایر زبان‌ها نظیر JSP و PERL دارند. بارگذاری داده و اتصال به دیتابیس هم با سرعت بیشتری انجام می‌شود که در نهایت مدیریت بهینه‌تر دیتابیس و سرور را امکان‌پذیر خواهد کرد.
• پایش در لحظه: زبان PHP جزییات مربوط به آخرین وقایع را ثبت می‌کند و آن‌ها در اختیار شما می‌گذارد. ضمنا می‌توانید به اطلاعات مصرف حافظه و پردازنده مرکزی هم دست پیدا کنید.
• قابلیت‌های شی‌ گرا:‌ شی گرایی PHP باعث می‌شود سرعت بالایی داشته باشد و ویژگی‌هایی اضافه مانند وراثت (Inheritance) و کپسوله‌سازی داده (Data Encapsulation) را در اختیار کاربر بگذارد.
• و انبوهی ویژگی دیگر: PHP قابلیت‌های دیگری مانند ثابت‌های جادویی (Magic Constants)، عبارات منظم (Regular Expressions)، کلاس PDO و پشتیبانی از کوکی‌ها را نیز با خود به همراه می‌آورد.

بیشتر بخوانید: php چیست؟

پایتون چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

پایتون هم زبانی تفسیری، شی گرا و سطح بالا برای برنامه نویسی است که در سال ۱۹۹۱ توسط خیدو فان روسوم هلندی ساخته شد. بعد از عرضه نسخه‌ها و زیرنسخه‌های مختلف، اکنون Python 2 و Python 3 از راه رسیده‌اند و آخرین نسخه هم در زمان نگارش این مقاله Python 3.11.4 است.

فلسفه طراحی پایتون به شکلی بوده که روی خوانایی کدها و استفاده گسترده از معناشناسی پویا (Dynamic Semantics) و سبک تورفتگی (Indentation) تمرکز دارد. این زبان از جمع‌آوری زباله (Garbage Collection) و پارادایم‌های مختلف برنامه‌نویسی مانند مانند برنامه نویسی شی گرا، کاربردی و ساختاریافته پشتیبانی می‌کند. در نتیجه تمام این‌ها، برنامه‌نویسان می‌توانند کدهایی تمیز و منطقی بنویسند که هم به درد پروژه‌های بزرگ و هم پروژه‌های کوچک می‌خورند.

از مهم‌ترین ویژگی‌های پایتون می‌شود به موارد زیر اشاره کرد:

• رایگان و متن‌باز: پایتون را می‌توانید از طریق وب‌سایت رسمی آن (+) دانلود و به صورت کاملا رایگان استفاده کنید. علاوه بر این امکان استفاده از سورس‌کد عمومی آن و ایجاد تغییرات مورد نیاز هم مهیا شده است. در صورت نیاز، آموزش نصب پایتون را پیش‌تر در کوئرا بلاگ نوشته‌ایم.
• یادگیری آسان: فرایند آموزش پایتون بسیار سریع‌تر و آسان‌تر از سایر زبان‌ها مانند جاوا، جاوا اسکریپت، سی پلاس پلاس، سی و موارد این چنینی است. ضمنا هنگام برنامه‌نویسی در پایتون نیازی نیست نگران مدیریت حافظه یا به خاطر سپردن معماری تمام سیستم باشید. این زبان بسیار کاربرپسند ظاهر می‌شود و از قواعد نحوی یا سینتکس‌هایی کمتر پیچیده – به زبان انگلیسی و ریاضیاتی – استفاده می‌کند. تمام این‌ها باعث می‌شود انتخاب میان پایتون یا PHP برای بسیاری از توسعه‌دهندگان واضح باشد.
• شی گرا: این یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های پایتون است که اجازه می‌دهد مفاهیمی مانند کپسوله‌سازی شی و کلاس‌ها شکل بگیرند.
• توسعه‌پذیری: پایتون این‌طور طراحی شده که به جای پیاده‌سازی تمام توابع در هسته آن، می‌توانید به سراغ ماژول‌های مختلفی بروید که کارکردها را گسترش می‌دهند. این ساختار جمع‌وجور و ماژولار به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد رابط‌های کاربری قابل برنامه‌نویسی را به اپلیکیشن‌های از پیش موجود اضافه کنند. ضمنا می‌توانید از کدهای C و ++C نیز درون پایتون استفاده کنید.

• استفاده از زبان تفسیری: کدهای پایتون به صورت خط‌-به-خط و نوبتی اجرا می‌شوند، درست برخلاف جاوا، سی پلاس پلاس و سی. بنابراین نیازی به کامپایل کردن کدها نیست و فرایند عیب‌یابی با سرعت و سهولت بیشتری پیش می‌رود.
• پرتابل: کدهای پایتون کاملا پرتابل هستند. این یعنی اگر کدهایی برای سیستم عامل ویندوز داشته باشید، می‌توانید همان‌ کدها را روی سیستم‌های عامل دیگر مثل مک، لینوکس و یونیکس هم اجرا کنید و نیازی به تغییر دادن هیچ‌چیز نیست.
• تایپ پویا: در پایتون، «نوع» یا «تایپ» (Type) متغیرها به هنگام اجرای کدها – و نه در ابتدا – مشخص می‌شود. بنابراین نیازی نیست که متغیرهای مختلف مانند «int» یا «char» یا «double» را مشخص کنید. به این ترتیب از تعداد خطوط کاسته می‌شود و برنامه‌نویسی حتی آسان‌تر از قبل خواهد بود. برای مثال در جاوا می‌نویسید «int x = 5». اما در پایتون می‌نویسید «x = 5» و x می‌تواند هر متغیری باشد.
• کتابخانه استاندارد غنی: کتابخانه استاندارد پایتون انبوهی از توابع و ماژول‌های مختلف را در اختیارتان می‌گذارد تا نیازی به نوشتن کدها از نو نباشد. می‌توانید خیلی ساده از کدهای در دسترس برای تست واحد، عبارات منظم، مرورگرهای وب، CGI، دستکاری تصویر (Image Manipulation) و موارد این چنینی استفاده کنید.

بیشتر بخوانید: پایتون چیست؟ آشنایی با زبان برنامه‌نویسی Python

پایتون یا PHP – کاربرد هرکدام چیست؟

حالا که اصلی‌ترین ویژگی‌های هر دو زبان برنامه‌نویسی را می‌دانیم، احتمالا به انتخاب میان پایتون یا پی اچ پی نزدیک‌تر شده باشید، اما هنوز نکات دیگری وجود دارد که باید بدانیم، مثلا اینکه کاربرد هرکدام در دنیای واقعی چیست.

کاربردهای PHP

PHP زبانی برای اسکریپت‌نویسی سمت سرور است که می‌تواند محتوای پویا تولید کند، روی سرور فایل بسازد و فایل‌ها را باز کند، بخواند، بنویسد، ببندد یا حذف کند. این زبان بیشترین سازگاری را با دیتابیس دارد و به همین خاطر هم اجازه می‌دهد با کمترین زحمت، داده موجود در دیتابیس را دستکاری یا حذف کنید.

پی اچ پی می‌تواند از طریق فرم‌ها به جمع‌آوری داده مشغول شود، با کوکی‌ها سازگاری دارد، از رمزنگاری داده پشتیبانی می‌کند و کنترلی کامل در اختیار کاربر می‌گذارد. آمار و ارقام نشان می‌دهند که بیش از ۷۰ درصد سایت‌های اینترنتی از زبان PHP در سمت سرور استفاده می‌کنند. برخی از معروف‌ترین وب‌سایت‌هایی که از PHP استفاده می‌کنند نیز وردپرس، فیسبوک، ویکیپدیا، مایکروسافت، کانوا و سیلزفورس هستند.

بهترین پروژه‌ها برای استفاده از زبان پی اچ پی را در پایین می‌بینید:

• اپلیکیشن‌های تحت وب و صفحات وب: صفحات و اپلیکیشن‌های تحت وب امروزی نیاز به سطحی بالاتر از شخصی‌سازی، تعامل و کاربرپسند بودن دارند. PHP از معماری سه مرحله‌ای در سرور، سیستم دیتابیس و مرورگر بهره می‌گیرد تا تمام این موارد را امکان‌پذیر کنند.
• سیستم‌های مدیریت محتوا (CMS): زبان PHP می‌تواند از طریق پروتکل‌هایی مانند IMAP و POP3 و HTTP با سایر سرویس‌ها تعامل کند. بنابراین بسیاری از سیستم‌های مدیریت محتوای وب مانند وردپرس، Moodle و Joomla با PHP توسعه می‌یابند.
• اپلیکیشن‌های مبتنی بر رابط کاربری گرافیکی: به کمک PHP-GTK 2 و ZZEE PHP GUI می‌توانید اپلیکیشن‌هایی مبتنی بر رابط کاربری گرافیکی (GUI) بسازید که اجازه می‌دهند کدها را در قالب فایل exe. کامپایل کنید و به صورت مستقل به اجرا در آورید.
• نمایش داده: به کمک ابزارهایی مانند Image_Graph و PHP می‌توانید داده‌ها را به اشکال مختلف و در قالب نمودار و گراف به نمایش درآورید که گزینه‌ای ایده‌آل برای سایت‌ها و اپلیکیشن‌های حوزه تجارت الکترونیک به حساب می‌آید.

بیشتر بخوانید: بازار کار PHP چطور است؟

کاربردهای پایتون

از مهم‌ترین نکاتی که باید هنگام مقایسه پایتون با پی اچ پی به آن دقت کنید این است که کاربرد پایتون عمومی‌تر بوده و می‌تواند برای رسیدگی به گستره وسیع‌تری از نیازها استفاده شود.

بهترین پروژه‌ها برای استفاده از زبان پایتون را در ادامه آورده‌ایم:

• ساخت وب اپلیکیشن: پایتون یکی از بهترین زبان‌های برنامه‌نویسی برای توسعه وب به حساب می‌آید، زیرا انبوهی گزینه مختلف در اختیارتان می‌گذارد. در این زبان از فریم‌ورک‌هایی مانند پیرامید و جنگو و همینطور مایکرو-فریم‌ورک‌هایی مانند Bottle و Flask پشتیبانی می‌شود. تمام این فریم ورک ها انعطاف‌پذیر، مقیاس‌پذیر و امن هستند و همراه با ماژول‌ها و کتابخانه‌هایی مفید از راه می‌رسند که وظایفی مانند تعامل با دیتابیس و مدیریت محتوا را آسان می‌کنند. پشتیبانی از پروتکل‌های اینترنتی مانند HTML ،XML ،FTP ،IMAP و POP را نیز نباید فراموش کرد.
• یادگیری ماشین و هوش مصنوعی: پروژه‌های هوش مصنوعی (Artificial Intelligence | AI) و یادگیری ماشین (Machine Learning | ML) تفاوت‌هایی بزرگ با پروژه‌های نرم‌افزاری سنتی دارند. برای پیشبرد این پروژه‌ها نیازمند مجموعه‌ای از مهارت‌ها، تکنولوژی‌ها و ابزارها و همینطور زبانی باثبات و قابل اتکا خواهید بود. پایتون تمام کاربردها و انعطاف‌پذیری‌های لازم را در اختیارتان خواهد گذاشت.
• توسعه نرم‌افزار و پروتوتایپ‌سازی پیوسته: هنگام انتخاب بین پایتون یا PHP باید به این دقت کنید که پایتون اساسا برای تسهیل فرایندهای توسعه نرم‌افزار ساخته شده. این زبان به شما در توسعه اپلیکیشن‌های دسکتاپ و وب کمک می‌کند و حتی می‌توانید از آن برای کنترل، مدیریت و تست بیلد اپلیکیشن هم بهره بگیرید.
• سایر کاربردها: از پایتون و کتابخانه‌هایی مانند PySoy – که یک موتور بازی‌سازی سه‌بعدی است – در توسعه بازی‌های ویدیویی هم استفاده می‌شود؛ مثلا دو سری بازی Battlefield و Civilization. علاوه بر این از پایتون برای توسعه زبان‌هایی مانند Boo ،Cobra و Swift هم بهره گرفته شده و می‌توانید از آن برای مدیریت داده کلان، اتصال به دیتابیس‌ها و پردازش تصویر هم کمک بگیرید.

جمع‌بندی و پاسخ به سوالات رایج پیرامون مقایسه Python با PHP

هم PHP و هم پایتون بدون هیچ تردید جزو محبوب‌ترین زبان‌های برنامه‌نویسی برای توسعه وب بک‌اند به حساب می‌آیند، اما در عین حال تفاوت‌های قابل توجهی با یکدیگر دارند. PHP برای برنامه‌نویسی شی گرا طراحی شده، اما پایتون هم برای برنامه‌نویسی شی گرا و هم برنامه‌نویسی رویه‌ای مناسب است.

پایتون زبان چند منظوره است که از آن در توسعه وب هم استفاده می‌شود. اما PHP را نمی‌شود زبانی چندمنظوره به حساب آورد& زیرا صرفا در توسعه وب بک‌اند کاربرد دارد. بنابراین انتخاب میان پایتون یا PHP به این بستگی دارد که در فرایند توسعه وب، سهولت کار با پایتون را ترجیح می‌دهید یا قدرت و اتکاپذیری PHP را.

+ منبع: Kinsta و NetSolutions