پایتون یا جاوا اسکریپت ؟ – مقایسه Python و JS به زبان ساده

جاوا اسکریپت و پایتون دو زبان بسیار محبوب برنامه‌نویسی هستند که از آن‌ها در اتوماسیون، علم داده، اپلیکیشن‌های تحت وب و یادگیری ماشین استفاده می‌شود. پایتون بیشتر در تحلیل داده کاربرد دارد و جاوا اسکریپت هم زبانی سنتی اما آسان است. طبیعتا هر دو زبان بسته به نیازهای شما، مجموعه‌ای از مزایا و معایب را به همراه می‌آورند. اگر به هر دلیلی مجبور به انتخاب میان پایتون یا جاوا اسکریپت شده‌اید، در این مطلب از کوئرا بلاگ تمام دانستنی‌های ضروری را مطالعه خواهید کرد.

پایتون چیست و چه کاربردی دارد؟

توانمندی‌ها و انعطاف‌پذیری زبان برنامه‌نویسی پایتون (Python) باعث شده ابزاری بسیار ارزشمند برای بسیاری از پروژه‌های علمی در سراسر جهان باشد. این زبان چند مظوره است و می‌توانید از آن در حوزه‌های گوناگون استفاده کنید، مثلا علم داده، هوش مصنوعی، یادگیری ماشین، علوم کامپیوتر، بینایی کامپیوتری، پردازش تصویر، داروسازی، زیست‌شناسی و حتی اخترشناسی.

از این زبان برای ساخت وب‌سایت هم استفاده می‌کنند و اصلا به همین دلیل مقایسه پایتون و جاوا اسکریپت امکان‌پذیر می‌شود. پایتون خیلی از اوقات در توسعه بک‌اند هم کاربردی ظاهر می‌شود؛ بخشی از فرایند توسعه وب که به موارد سمت سرور و دور از چشم کاربر اشاره دارد.

پایتون را می‌توان زبانی مفسری (Interpreter-based)، سطح بالا (High-Level) و شی گرا (Object-Oriented) توصیف کرد که از پارادایم‌های گوناگون برنامه‌نویسی پشتیبانی می‌کند، از جمله برنامه‌نویسی ساخت‌یافته و تابعی. بنابراین می‌توانید از آن برای کدنویسی نرم‌افزارهای کامل استفاده کنید. ناگفته نماند که آموزش پایتون بسیار آسان است و در صورت استفاده از افزونه‌ها، پشتیبانی از برنامه‌نویسی منطقی هم مهیا می‌شود.

بیشتر بخوانید: پایتون چیست؟ آشنایی با زبان برنامه‌نویسی Python

جاوا اسکریپت چیست و چه کاربردی دارد؟

درحالی که از پایتون برای ساخت بک‌اند اپلیکیشن وب استفاده می‌شود، جاوا اسکریپت (JavaScript) هم در بک‌اند و هم در فرانت‌اند کاربرد دارد. فرانت‌اند اپلیکیشن به معنای اجزایی است که کاربر مشاهده و با آن‌ها تعامل می‌کند. پس هر زمان که در حال تعامل با یک سایت یا اپلیکیشن تحت وب هستید، «در پشت صحنه» از جاوا اسکریپت استفاده شده است.

حتی زمانی که مشغول تعامل با اپلیکیشن‌های موبایل هستید هم شاید در حال استفاده از جاوا اسکریپت باشید، زیرا فریم‌ورک‌هایی مانند React Native اجازه می‌دهند اپلیکیشن‌هایی سازگار با دستگاه‌های گوناگون بسازید. از آن‌جایی که جاوا اسکریپت زبانی بسیار قدرتمند است و انبوهی ابزار برای ساخت اجزای گوناگون وب اپلیکیشن را در خود جای داده، به صورت مداوم در توسعه وب به کار گرفته می‌شود.

با معرفی جاوا اسکریپت شاهد پدید آمدن عصری تازه بودیم که صفحات وب تعاملی را در اختیار کاربران می‌گذاشت. اگر با HTML آشنا باشید می‌دانید که برای نمایش محتوای ثابت در صفحات وب کاربرد دارد و CSS هم برای تزیین صفحات به کار می‌آید. جاوا اسکریپت اما امکان ساخت صفحات تعاملی را مهیا کرد و به همین خاطر از آن در طراحی صفحات وب پویا کمک می‌گیرند.

بیشتر بخوانید: کاربرد جاوا اسکریپت چیست ؟ – ۱۱ مورد از مهم‌ترین کاربردها

پایتون یا جاوا اسکریپت – برجسته‌ترین تفاوت‌ها

اگرچه پایتون و جاوا اسکریپت هر دو زبان‌هایی شی‌گرا به حساب می‌آیند، اما تفاوت‌های بسیار زیادی با یکدیگر دارند. در جدول پایین شاهد مقایسه‌ای اجمالی میان دو زبان هستیم و در بخش‌های بعدی به جزییات هرچه بیشتر خواهیم پرداخت.

فاکتورها	پایتون	جاوا اسکریپت
کاربرد	عمدتا تحلیل داده	عمدتا ساخت وب اپلیکیشن
تاریخ عرضه	۲۰ فوریه ۱۹۹۱	۴ دسامبر ۱۹۹۵
هدف	زبانی چند منظوره با تمرکز بر خوانایی بالا و سادگی	زبانی سطح بالا برای ساخت وب اپلیکیشن‌های پویا
طراحی شده توسط	خیدو فان روسوم	برندان آیک
وراثت	پشتیبانی از وراثت یگانه و چندگانه	پشتیبانی از وراثت یگانه
تبدیل ضمنی	زبانی با نوع‌دهی قوی که از تبدیل ضمنی داده پشتیبانی نمی‌کند.	زبانی با نوع‌دهی ضعیف که از تبدیل ضمنی داده پشتیبانی می‌کند.
قواعد نحوی (سینتکس)	قواعدی آسان که خوانایی بالا دارند.	قواعدی بومی که دشوارتر بوده و خوانایی کمتری دارند.
مسیر یادگیری	مسیر یادگیری پایتون بسیار کوتاه‌تر از جاوا اسکریپت است و جزو آسان‌ترین زبان‌ها به حساب می‌آید.	مدت‌زمان مورد نیاز برای آموزش جاوا اسکریپت بسیار بیشتر از پایتون است.
REPL	مجهز به REPL داخلی و REPL مبتنی بر جستجو	متکی بر ابزارهای REPL شخص ثالث
جداول Hash	پشتیبانی از جداول هش از طریق مجموعه‌ها و دیکشنری‌ها	عدم پشتیبانی بومی از قابلیت هشینگ
ماژول‌ها و کتابخانه‌ها	این زبان بی‌شمار ماژول داخلی دارد و حاوی بیش از ۳۰۰ هزار کتابخانه است.	جاوا اسکریپت اکوسیستمی گسترده از کتابخانه‌ها دارد و حاوی بیش از ۱.۳ میلیون پکیج است.
انواع داده	پشتیبانی از انواع داده مانند تاپل، فهرست‌ها و دیکشنری‌ها	انواع داده مانند اشیاء و آرایه‌ها

مقایسه پایتون و جاوا اسکریپت از نظر تغییر‌پذیری

انواع داده در دو دسته‌بندی «تغییرپذیر» (Mutable) و «تغییرناپذیر» (Immutable) قرار می‌گیرند. در اشیای تغییرپذیر می‌توانید مقادیر را حتی بعد از انتساب هم عوض کنید. اما شرایط برای اشیای تغییرناپذیر معکوس است و بعد از اینکه ساخته شوند، دیگر تغییر نمی‌کنند.

در پایتون همه‌چیز شی یا آبجکت به حساب می‌آید و بنابراین از هر دو حالت تغییرپذیری پشتیبانی می‌شود. اما در جاوا اسکریپت شاهد تغییرپذیری نیستیم و داده یا از نوع مرجع (Reference) است یا از نوع ابتدایی (Primitive). البته که مقادیر ابتدایی جاوا اسکریپت را می‌توان تغییر داد، اما اشیا و آرایه‌ها تغییرپذیر نیستند. بنابراین اگر دنبال تغییرپذیری حداکثری باشید، بین پایتون یا جاوا اسکریپت باید پایتون را انتخاب کنید.

بیشتر بخوانید: پایتون یا PHP ؟ – مقایسه پایتون و پی اچ پی به زبان ساده

مقایسه پایتون و جاوا اسکریپت از نظر سرعت و پرفورمنس

وقتی از سرعت و پرفورمنس خالص صحبت می‌کنیم، جاوا اسکریپت برنده‌ای بلامنازع است و در توسعه وب با سرعت بیشتری نسبت به پایتون عمل می‌کند. در واقع به خاطر همین پرفورمنس بالا و تعاملات در لحظه است که توسعه‌دهندگان به سراغ جاوا اسکریپت می‌روند.

از دیگر دلایل سرعت عمل جاوا اسکریپت می‌شود به قابلیت چندریسمانی (Multithreading) در Node.js اشاره کرد و پایتون چنین قابلیتی ندارد. با این حال باید در نظر داشت که پایتون گزینه‌ای معرکه برای وظایفی است که پردازنده را تحت فشار می‌گذارند.

مطلب پیشنهادی برای مطالعه: مقایسه Bun و Nodejs – آیا ران‌تایم Bun می‌تواند جایگزین Node.js شود؟

کدام‌یک محبوب‌تر است، پایتون یا جاوا اسکریپت ؟

نظرسنجی‌های موسسه آماری JetBrains نشان می‌دهد که ۶۵ درصد از توسعه‌دهندگان از جاوا اسکریپت و ۵۳ درصد از آن‌ها از پایتون استفاده می‌کنند. در واقع باید گفت که طبق برخی بررسی‌ها، جاوا اسکریپت برای بیش از ده سال پیاپی محبوب‌ترین زبان برنامه‌نویسی جهان بوده و جامعه‌ای گسترده و بسیار فعال دارد.

اما در این بین نباید پایتون را هم دست کم گرفت که طی سال‌های اخیر رشد قابل توجهی داشته و محبوبیتی بیشتر از زبان‌های سی، سی پلاس پلاس و سوئیفت پیدا کرده است. علل اصلی این رشد، انعطاف‌پذیری بالا، سهولت استفاده و فعالیت‌های جامعه کاربران و توسعه‌دهندگان پایتون است.

مقایسه پایتون و جاوا از نظر مقیاس‌پذیری

اپلیکیشن‌های جاوا اسکریپت به خاطر استفاده از قابلیت چندریسمانی، بسیار مقیاس‌پذیر (Scalable) به حساب می‌آیند، اما از آن‌جایی که پایتون از قفل مفسر سراسری (Global Interpreter Lock | GIL) استفاده می‌کند و در هر لحظه تنها یک ریسمان به اجرا درمی‌آورد، آنقدرها مقیاس‌پذیر نیست.

استفاده از Node.js در جاوا اسکریپت می‌تواند تعداد ریسمان‌ها و مقیاس اپلیکیشن‌ها را افزایش دهد. اما GIL پایتون از برنامه‌نویسی همزمان (Concurrent Programming) پشتیبانی نمی‌کند. پایتون گزینه‌ای ایده‌آل برای پردازش موازی است و به این شکل، استفاده‌ای بهینه‌تر از منابع خواهد داشت و کد را سریع‌تر اجرا می‌کند. جاوا اسکریپت پویاتر است و می‌تواند به شمار زیادی از درخواست‌های همزمان و فعالیت‌های کاربران پاسخ دهد.

سیستم REPL در جاوا اسکریپت و پایتون

REPL (مخفف Read-Eval-Print-Loop) به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد به صورت در لحظه به تعامل با کد مشغول شوند، به این شکل که دستوراتی را درون کنسول می‌نویسند و خروجی‌هایی سریع دریافت می‌کنند. برای دسترسی یافتن به REPL در جاوا اسکریپت، باید به سراغ محیط Node.js بروید.

سیستم REPL جاوا اسکریپت راهی ساده برای تست و عیب‌یابی کدها است. پایتون هم از طرف دیگر به REPL داخلی مجهز شده که به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد کدها را در لحظه بنویسند و به اجرا در بیاورند. ناگفته نماند که هر دو زبان انبوهی REPL و «محیط توسعه یکپارچه» (Integrated Development Environment | IDE) شخص ثالث دارند که مجموعه‌ای از کارکردهای پویا و قابلیت‌های اضافه را به همراه می‌آورند.

بیشتر بخوانید: IDE چیست؟ کدنویسی سریع‌تر با محیط‌های توسعه‌ی یکپارچه

جداول Hash

جداول Hash فهرست‌هایی ساختارمند هستند که لیستی از مقادیر جفتی را تعریف می‌کنند. به این ترتیب با سرعتی بیشتر از همیشه می‌توانید عملیات‌ها را جستجو و شناسایی کنید. پایتون از جداول هش داخلی به‌خصوصی استفاده می‌کند که «مجموعه» (Set) و «لغت‌نامه» یا «دیکشنری» (Dictionary) نام دارند.

در طرف دیگر، جاوا اسکریپت به صورت داخلی از جداول هش پشتیبانی نمی‌کند، اما کارکردهای مشابه را می‌توانید در قالب «مجموعه‌ها» و «نقشه‌ها» (Maps) پیدا کنید. بنابراین هم جاوا اسکریپت و هم پایتون از این جداول پشتیبانی می‌کنند، اما پشتیبانی بومی در پایتون باعث می‌شود همه‌چیز ساده‌تر باشد.

قواعد نحوی کدام زبان آسان‌تر است، پایتون یا جاوا اسکریپت ؟

جاوا اسکریپت و پایتون از «سینتکس‌ها» (Syntaxes) یا «قواعد نحوی» متفاوتی پیروی می‌کنند. قواعد نحوی جاوا اسکریپت مشابه زبان C است و از نقطه‌ویرگول و پرانتز برای تفکیک کدها و بیانیه‌ها (Statements) استفاده می‌شود. پایتون اما از تو رفتگی‌ها و فضاهای خالی برای تفکیک‌سازی کدها بهره می‌برد.

علاوه بر این، جاوا اسکریپت قابلیت تعبیه خودکار نقطه‌ویرگول دارد که اگر به اشتباه از آن استفاده کنید، گاهی به رفتارهای غیرمنتظره منجر می‌شود. پایتون اما سختگیری بیشتری نشان می‌دهد و خطاها زودتر شناسایی می‌شوند. در مجموع باید گفت که سینتکس جاوا اسکریپت شکلی موجزتر و رساتر دارد، اما سخت‌تر خوانده و درک می‌شود. سینتکس پایتون اما به‌گونه‌ای است که خواندن و دنبال کردن کد را آسان‌تر می‌کند، اما در عین حال محدودیت‌های بیشتری پیش پای توسعه‌دهنده می‌گذارد.

مقایسه بازار کار و آینده پایتون و جاوا اسکریپت

اگر فکر می‌کنید پایتون و جاوا اسکریپت به حوزه توسعه وب محدود شده‌اند، از گستردگی کاربردهای هر دو زبان شگفت‌زده خواهید شد. هم Python و هم JavaScript جزو محبوب‌ترین زبان‌های برنامه‌نویسی امروزی هستند که دائما راه خود را به تکنولوژی‌های نوظهور باز می‌کنند.

شرکت‌ها معمولا برای تحلیل داده و پردازش علمی به استخدام برنامه نویس پایتون مشغول می‌شوند و استخدام برنامه نویس جاوا اسکریپت هم معمولا با هدف توسعه صورت می‌گیرد. هر دو زبان آینده‌ای روشن دارند و به عناصری حیاتی در زمینه‌های گوناگون نظیر یادگیری ماشین، هوش مصنوعی و اینترنت اشیا تبدیل شده‌اند.

یکی از بزرگ‌ترین ترندهای دنیای تکنولوژی طی سال‌های اخیر، ترکیب پایتون و یادگیری ماشین بوده است. اکثر برنامه‌نویسان یادگیری ماشین این زبان را به عنوان یک استاندارد پذیرفته‌اند و از آن استفاده می‌کنند. آمار و ارقام نشان می‌دهد نزدیک به ۷۰ درصد از محققان داده برای کسب اطلاعات و تصمیم‌گیری از پایتون کمک می‌گیرند. در سمت دیگر ماجرا، جاوا اسکریپت نقشی مهم در پردازش زبان طبیعی (Natural Language Processing | NLP) و توسعه چت‌بات‌ها ایفا می‌کند.

بیشتر بخوانید: کاربرد پایتون در حوزه‌های مختلف

با یکپارچه‌سازی جاوا اسکریپت و هوش مصنوعی، توسعه‌دهندگان می‌توانند اپلیکیشن‌هایی قدرتمند بسازند که به وظایفی پیچیده رسیدگی می‌کنند، مثلا ترجمه زبان، پردازش تصویر و تشخیص گفتار. برخی از کاربردهای جاوا اسکریپت و پایتون در تکنولوژی‌های پیشرفته را در پایین آورده‌ایم:

• رباتیک: از پایتون برای برنامه‌نویسی ربات‌های خودمختار و بینایی کامپیوتری استفاده می‌شود. جاوا اسکریپت هم به کنترل از راه دور ربات‌ها و ساخت رابط کاربری تحت وب برای کنترل ربات کمک می‌کند.
• واقعیت مجازی و واقعیت افزوده: توسعه‌دهندگان با استفاده از پایتون می‌توانند کتابخانه‌هایی متن‌باز برای بینایی کامپیوتری بسازند که اشیا را شناسایی و پایش می‌کنند. از جاوا اسکریپت هم برای توسعه رابط‌های کاربری تحت وب استفاده می‌شود.
• بلاکچین: با پایتون می‌شود اپلیکیشن‌های غیر متمرکز ساخت و جاوا اسکریپت نیز همان اپلیکیشن‌ها را درون مرورگر وب اجرا می‌کند.

پایتون یا جاوا اسکریپت – کدام‌ زبان برای شما بهتر است؟

تا به اینجای کار اطلاعات زیادی راجع به پایتون و جاوا اسکریپت به دست آورده‌ایم و حالا باید ببینیم کدام زبان برای چه سناریوهایی مناسب است.

چه زمانی از جاوا اسکریپت استفاده کنیم؟

جاوا اسکریپت در سناریوهای زیر ایده‌آل ظاهر می‌شود:

• توسعه اپلیکیشن‌های تحت وب با رابط کاربری تعاملی، آن هم به کمک اکوسیستمی وسیع از فریم‌ورک‌ها و کتابخانه‌ها
• توسعه اپلیکیشن‌های بسیار انعطاف‌پذیر برای وب، دسکتاپ و موبایل
• نوشتن توابع بدون سرور و ادغام با پلتفرم‌هایی مانند Google Cloud Functions و AWS Lambda

چه زمانی از پایتون استفاده کنیم؟

پایتون هم قابلیت‌های زیر را در اختیار شما خواهد گذاشت:

• توسعه سریع بازی از طریق تکنیک‌های مدرن توسعه وب
• ساخت چت‌بات‌های تعاملی و پایش بازار سهام
• اتوماسیون وظایف کامپیوتری تکراری
• ابزاری معرکه برای کار با داده تصویری، بینایی کامپیوتری و تشخیص تصویر

جمع‌بندی و پاسخ به سوالات متداول

اگرچه مقایسه کاملا مستقیم JavaScript و Python کار آنقدرها آسانی نیست، اما قطعا نکات داخل این مقاله به شما در تصمیم‌گیری کمک خواهند کرد. در مجموع انتخاب میان پایتون یا جاوا اسکریپت کاملا به پیش‌نیازهای پروژه و تمایلات شخصی بستگی دارد و هر دو زبان می‌توانند نتایجی بی‌نظیر در اختیارتان بگذارند.

+ منبع: BacancyTechnology